n đất và bụi. Từ một góc là một gian nhà mái tranh lợp tạm không cửa, một vài dãy bình và nồi đất xếp đống bỏ một góc. Quang cảnh có thể cho hồi tưởng lại chuyện trước đây công việc làm ăn kinh doanh của gia đình này, và trước đó nữa là việc sản xuất đồ đất tại nhà kho nhỏ này, người ta có thể nhận ra nơi đây làm ra các bình lọ đất của gia đình. Sự huyên náo vốn có thể tưởng tượng ra ngày nào nay chỉ còn một không gian tĩnh mịch, bỏ hoang không có bàn tay người chăm sóc quét dọn, những cột trụ gỗ xiêu vẹo, các tấm lợp tạm nghiêng ngả. Trong bóng đêm, cảnh vật tại đây còn thậm tệ hơn khi vắng đi không khí sinh hoạt hằng ngày, trả lại cho không gian nhỏ quanh vườn là tiếng kêu rỉ rả của đám côn trùng, dế và ếch nhái, thằn lằn … những loài sinh vật nhỏ kia đang thay nhau tạo nên một bản nhạc vắng bóng người ảm đạm muốn chán ngán.
Từ hai bên cánh tay và gáy, Long cảm nhận cái lạnh của từng cơn gió thổi qua. Nhìn ngang sang phía phải, không xa cách chỗ anh đứng bên gian nhà chính là những lô nhô mái của những ngôi mộ gia đình. Anh cũng không khỏi tiếc cho những đám tang liền kề nhau – khi anh chợt nhớ lại hồ sơ của vụ án – một thoáng đăm chiêu và suy nghĩ. Thời gian đêm nay còn rất nhiều, nhìn đồng hồ một lần nữa anh mới thấy nó chỉ 9g30 tối. Đêm nay, liệu anh cần thiết nên lục lọi tất cả mọi thứ tại đây hay không, kể cả đến xem những ngôi mộ đằng kia … Trên một khoảng đất rộng hơn hai ba ngàn mét vuông, phía trước nhà là con đường thị trấn chạy đến đây thì không còn rẽ đi đâu nữa mà dẫn ra những bãi đất bỏ trống, phía sau là dãy núi. Trong màn đêm, ngọn núi sau nhà càng đen thẳm hơn.
Lần theo lối mòn nhỏ len lỏi giữa những đám cỏ cao ngang ngực người, Long đi về phía những ngôi mộ. Đến nơi, đếm, anh thấy có đến bảy tám ngôi mộ nằm kề sắp xếp cạnh nhau thành hai hàng. Mỗi ngôi mộ đều được xây cao bằng bê tông, bên ngoài lát gạch xanh, hồng lợt, trong đêm tối anh không thể nhìn rõ màu nhưng cũng nhận ra vì chúng không tối xầm như màu đất và bùn chung quanh. Trước mỗi ngôi mộ có một tượng chạm khắc nhỏ, hình thù gì anh cũng chưa thể hiểu, trông đại loại như những tượng bán thân nửa người nửa loài kỳ lân có tóc. Đáng chú ý ngôi mộ nằm sau cùng chính giữa rất lớn, có một cửa nhỏ bằng gỗ, nhìn kích thước nếu mở ra thì một người lớn cũng có thể khom đầu chui vào đó. Bên ngoài đặt một ống khóa kiểu cũ có xỏ thanh ngang. Lấy đèn pin nhỏ ra, bật sáng, anh khéo léo không lia luồng ánh sáng bất cẩn lên trời hay chiếu ngang dọc, vì trong đêm có thể ánh đèn chiếu sáng qua lại sẽ làm cho người từ xa chú ý. Chiếu đèn tập trung vào một ngôi mộ nằm gần chỗ anh đứng nhất, anh nhìn thấy dòng chữ “Trương Thế Toàn, sinh ngày …. Tại …., Mất ngày …”. Bia đá còn mới, vì những người này chỉ mới chết cách đây ba bốn năm. Nhìn vào cái tượng chạm khắc bên trên, một hình đầu người nhưng có mõm hơi dài ra như loài lân, tóc dài xòe ra, dù cho tượng chạm khắc nhưng hai con mắt bằng đá đen đục của nó như vẫn mở rộng nhìn chằm chằm vào người trước mặt, rõ ràng không thể nói tượng đá mà không hồn. Tượng có khuôn mặt vừa như im lặng của người, vừa như muốn nhe nanh há mồm của loài sư tử. Rồi thì khi lia đèn pin sang ngôi mộ bên kia, lại thêm một tượng nửa người nửa thú, bên dưới đề “Trương Thế Tục …”. Còn mộ bà Hà đâu, đằng sau bên trái, hình như đứng trước mộ của ông Tuyệt, chứng tỏ mộ này được chôn trước, có nghĩa bà Hà chết trước ông Tuyệt; tượng một con thú nửa người nửa lân, nhưng đó là hình như là một con cái thì phải, vì tượng bán thân bên dưới là hình dáng của một người phụ nữ ngực trần. Long đứng quan sát, trong đầu nảy ra ý nghĩ đây có thể là một thứ giáo phái gì đó chăng. Những điều mà trước đây anh rất ít thấy trong văn hóa trang trí nghĩa địa, hoặc nếu có ở đâu đó anh chợt nhớ lại mình đã từng xem qua báo chí hay phim ảnh tại Ai Cập hay Châu Phi, cũng có thể anh từng nhìn thấy hình thù kiểu đó nhưng loại khác tại Trung Quốc cách đây nhiều thế kỷ.
Tò mò, anh bước lại một tượng nửa người nửa lân trước mặt, đưa tay lên phủi những lớp bụi đã bám trên mặt tượng, có thể sau một thời gian dài phơi mình trong nắng gió và mưa, màu sắc thật của đá bị phủ che mờ đi. Cảm giác lạnh tại đầu ngón tay trỏ và tay cái chạy râm ran nhẹ trong người anh, nó truyền qua khủyu tay rồi lan nhẹ thẳng lên cổ, anh tưởng tượng nó đang lan nhẹ đến sống lưng. Trời cũng hơi lạnh, anh dám chắc vậy vì trước đó mấy cơn gió làm anh thấy lạnh. Đột nhiên khi chưa kịp buông tay, anh thấy cảm giác lạnh hơn nhiều lần khắp mặt và cổ áo. Hình như có một luồng gió lạnh hơn vừa đi qua đâu, rụt tay lại, anh nghĩ đó chỉ là gió lạnh thôi. Hai ngón tay anh đã vạch lên mặt tượng để lại một vết lằn nhẹ, chiếu đèn vào anh nhận thấy mặt đá đen xanh rất đẹp và trơn láng. Thầm khen ngợi cho ai đã dùng loại đá rất đẹp để tạc tượng và thêm nữa tay nghề người tạc ra nó cũng không kém. Nhưng sao trông kỹ, mặt tượng trông rất dữ và có vẻ sẵn sàng tấn công. Đột nhiên anh nghe tiếng vụt từ phía sau, vội quay lại, anh thấy một con chim, có thể là cú hay loại